O‘zbekistonning Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan turizm sohasidagi hamkorligi

Turizm Markaziy Osiyodagi mintaqaviy hamkorlikning muhim yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, qo‘shni davlatlar o‘rtasidagi iqtisodiy va madaniy aloqalarni mustahkamlashga katta hissa qo‘shadi. Buyuk Ipak yo‘li bo‘ylab qadimiy yodgorliklar, boy tarixiy-madaniy meros va zamonaviy infratuzilmaga ega O‘zbekiston Respublikasi ushbu sohaning rivojlanishida markaziy o‘rin egallaydi. So‘nggi yillarda Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston bilan turistik aloqalar jadal rivojlanib, yagona mintaqaviy turizm makonini shakllantirish uchun asos yaratmoqda.

Qozog‘iston an’anaviy ravishda O‘zbekistonning eng yirik turistik hamkorlaridan biridir. Ikki davlat o‘rtasidagi o‘zaro sayohatlar barqaror o‘sishni ko‘rsatmoqda: 2018 yilda 2,2 milliondan ortiq qozoq fuqarosi O‘zbekistonga tashrif buyurgan bo‘lsa, 2024 yilda bu ko‘rsatkich 2,8 milliondan oshdi. Bunday o‘sish transport aloqalarining yaxshilanishi, chegara infratuzilmasining rivojlanishi va O‘zbekistonning madaniy merosini faol targ‘ib qilish bilan bog‘liq.

Turizm kompaniyalari vakillarining muntazam tashriflari, shuningdek, Toshkentdagi TITF va Olmaotadagi KITF kabi xalqaro ko‘rgazmalarda ishtirok etish biznes aloqalarini yo‘lga qo‘yish va tajriba almashishga xizmat qilmoqda. Buyuk Ipak yo‘li bo‘ylab Toshkent–Samarqand–Buxoro–Turkiston–Olmaota yo‘nalishlarida qo‘shma marshrutlarni rivojlantirishga katta qiziqish mavjud. So‘nggi yillarda turistlarga xizmat ko‘rsatish sifatini oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Shuningdek, ikki mamlakat madaniy va tarixiy merosini targ‘ib qilish maqsadida qo‘shma info-turlar, media loyihalar va yarmarkalar o‘tkazilmoqda.

Tojikiston bilan turizm sohasidagi hamkorlik so‘nggi yillarda yangi bosqichga ko‘tarildi. O‘zaro turistik oqimlar tez o‘smoqda: 2019 yilda 1,5 millionga yaqin tojik fuqarosi O‘zbekistonga tashrif buyurgan bo‘lsa, 2024 yilda bu ko‘rsatkich 2,5 milliondan oshdi. Bunday o‘sish soddalashtirilgan viza tartibi, transport aloqalarining yaxshilanishi va madaniy yo‘nalishlarning faol targ‘ib qilinishi bilan izohlanadi.

Har ikki davlat xalqaro forumlar, yarmarkalar va ko‘rgazmalarda faol ishtirok etadi. Ziyorat turizmi yo‘nalishlarini targ‘ib qilish, gastronomik va etnografik turizmni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. O‘zbekistonning turizm salohiyatiga bag‘ishlangan taqdimotlar muntazam ravishda Dushanbe va Xo‘jand shaharlarida o‘tkazilib, hunarmandchilik ko‘rgazmalari va o‘zbek taomlari festivallari tashkil etilmoqda.

Samarqand, Buxoro va Panjikent kabi tarixiy shaharlarni bog‘lovchi chegaraoldi marshrutlarni qo‘shma rivojlantirishga ham katta qiziqish bildirilmoqda. Bu qadimiy shaharlar umumiy tarix va madaniyatga ega bo‘lgan sivilizatsiya markazlaridir.

Qirg‘iziston Qozog‘iston va Tojikiston qatori O‘zbekistonning asosiy turistik hamkorlaridan biridir. Qirg‘izistonlik turistlar oqimi yildan-yilga oshib bormoqda: 2024 yilda 2,8 millionga yaqin qirg‘iz fuqarosi O‘zbekistonga tashrif buyurgan bo‘lsa, 2025 yilning dastlabki sakkiz oyida bu ko‘rsatkich 2,1 milliondan oshdi.

Muntazam uchrashuvlar va qo‘shma forumlar turizm boshqarmalari va biznes vakillari o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlamoqda. “Buyuk Ipak yo‘li” va “O‘zbekiston va Qirg‘izistonning tabiiy maskanlari” yo‘nalishlarini targ‘ib qilish dasturlari ayniqsa ahamiyatlidir. Bu turlar orqali sayyohlar har ikki mamlakatning betakror maskanlarini — Samarqand, Buxoro, Issiqko‘l va O‘sh vodiysini birgalikda tomosha qilish imkoniga ega bo‘ladi.

Hududlararo hamkorlik ham jadal rivojlanmoqda: Farg‘ona, Namangan va Botken viloyatlari o‘rtasida info-turlar, o‘quv seminarlar va press-turlar tashkil etilmoqda. Kadrlar tayyorlash, mehmonxona xo‘jaligini rivojlantirish va turizmda raqamli texnologiyalarni joriy etishga alohida e’tibor qaratilgan. Kelajakda ekoturizm, tog‘ va ekstremal marshrutlar, qo‘shma turizm klasterlarini yaratish rejalashtirilgan.

Turkmaniston bilan faol turistik hamkorlik nisbatan yaqin yillarda boshlangan bo‘lsa-da, uning sur’atlari e’tiborlidir. Turkman fuqarolarining O‘zbekistonga tashrifi 2022 yilda 6 mingdan kam bo‘lgan bo‘lsa, 2024 yilda 235 mingdan oshdi.

Alohida e’tibor “Turkmaniston – Xorazm – Qoraqalpog‘iston – Qozog‘iston” yo‘nalishidagi yangi chegaraoldi turizm marshrutini rivojlantirishga qaratilmoqda. Bu yo‘nalish me’moriy yodgorliklar, cho‘l manzaralari va nomoddiy meros ob’yektlarini o‘z ichiga oladi. Mazkur yo‘nalish bo‘yicha turizm chegaradosh hamkorlikni mustahkamlash va kichik biznesni rivojlantirish vositasi sifatida ko‘rilmoqda.

Shuningdek, ikki davlat delegatsiyalari Ashgabat, Samarqand va Awazada o‘tkaziladigan xalqaro forum va konferensiyalarda faol ishtirok etmoqda. O‘zbekiston va Turkmaniston qo‘shma madaniy almashinuv dasturlari hamda tadbirkorlik turizmini rivojlantirishni rejalashtirmoqda.

Umuman olganda, O‘zbekistonning Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan turizm sohasidagi hamkorligi izchil va jadal rivojlanmoqda. O‘zaro turistik oqimlar ortib bormoqda, investitsiyalar faollashmoqda, chegaraoldi yo‘nalishlar kengaymoqda va mintaqaning jahon turizm bozoridagi mavqei mustahkamlanmoqda.

Turizm yaxshi qo‘shnichilik munosabatlari, madaniy almashinuv va iqtisodiy taraqqiyotning muhim omiliga aylanib bormoqda. Kelajakda Markaziy Osiyo — O‘zbekiston yetakchi rol o‘ynagan holda — umumiy tarix, tabiat va xalqaro mehmondo‘stlik bilan birlashtirilgan, jahon darajasidagi yagona turistik mintaqaga aylanish salohiyatiga ega.