O‘zbekiston xorijiy investorlarni nimasi bilan jalb qilmoqda?

Markaziy Osiyoning yuragida joylashgan O‘zbekiston xalqaro investorlar uchun tobora jozibador yo‘nalishga aylanmoqda. So‘nggi yetti yil ichida mamlakatga 120 milliard AQSH dollari miqdorida investitsiyalar jalb etildi va olti mingdan ortiq korxona tashkil etildi. Jumladan, 2024 yilda investitsiyalar hajmi 35 milliard dollarga yetdi, eksport esa 27 milliard dollarni tashkil etdi.

Xo‘sh, nima O‘zbekistonni investorlar uchun jozibador qiladi? Keling, asosiy omillarni ko‘rib chiqamiz.

Birinchidan, respublikada iqtisodiyotni liberallashtirish va investitsion muhitni yaxshilashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar olib borilmoqda.
2017-yildan boshlab hukumat davlat korxonalarini xususiylashtirish ustida faol ishlamoqda, bu esa energetikadan tortib qishloq xo‘jaligigacha bo‘lgan turli sohalarda xususiy investitsiyalar uchun yo‘l ochmoqda. Shuningdek, hukumat biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish tartiblarini soddalashtirdi – ariza topshirilganidan boshlab 30 daqiqada bu jarayon yakunlanadi. 150 dan ortiq turdagi ruxsat beruvchi hujjatlarni olish jarayoni raqamlashtirildi, bu esa byurokratik to‘siqlarni sezilarli darajada kamaytirdi. Ushbu qadamlar mamlakatning bozor tamoyillariga sodiqligini ko‘rsatibgina qolmay, balki xorijiy kompaniyalar uchun qulay muhit yaratmoqda.

Ikkinchidan, O‘zbekistonda tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydigan rivojlangan infratuzilma mavjud. Mamlakat avtomobil va temir yo‘llarni o‘z ichiga olgan transport tarmoqlarini modernizatsiya qilishga sarmoya kiritmoqda, bu esa logistika va savdoni yengillashtirmoqda.

Energetika sohasi ham jadal o‘zgarishlarga yuz tutmoqda – qayta tiklanuvchi energiya manbalari faol joriy etilmoqda, bu esa barqaror energiya ta’minotini ta’minlayapti. Jumladan, joriy yil boshidan quyosh, shamol va gidroelektr stansiyalari 8,7 milliard kilovatt-soat elektr energiyasi ishlab chiqardi, bu esa mamlakat umumiy elektr energiyasi ishlab chiqarishining 20,3 foizini tashkil etdi.

Telekommunikatsiya infratuzilmasi, xususan, keng polosali internet jadal rivojlanmoqda, bu zamonaviy biznes jarayonlari uchun nihoyatda muhim. Bugungi kunga kelib, mobil keng polosali internet O‘zbekiston aholi punktlarining 99 foizini qamrab olgan, 5G aloqa esa barcha viloyat markazlarida mavjud. Shu bilan birga, xalqaro internet chiqish imkoniyati 4200 Gbit/s ga yetkazilib, global tarmoqqa ulanish sifati va tezligi ancha oshdi.

Uchinchidan, inson kapitali. Mamlakat ta’lim tizimi, ayniqsa texnik va muhandislik yo‘nalishlarida, malakali yosh kadrlar oqimini doimiy ravishda ta’minlab bermoqda. Mehnat bozoridagi ehtiyojlar va investorlar talablariga moslashish uchun oliy va professional ta’lim ekotizimi faol rivojlanmoqda. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda 71 ta xususiy oliy o‘quv yurti va 51 ta texnikum tashkil etildi. Ularda qariyb 500 ming nafar talaba tahsil olmoqda, oliy ta’lim qamrovi esa 9 foizdan 42 foizgacha oshdi. Bu investorlar o‘z loyihalari uchun malakali mutaxassislarni mamlakat ichidan topa olishini anglatadi.

To‘rtinchidan, davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash. O‘zbekistonda Prezident huzuridagi Xorijiy investorlar kengashi doirasida investitsion muhitni yaxshilash bo‘yicha tizimli ishlar olib borilmoqda. Mamlakat investorlar uchun soliq imtiyozlari, bojxona to‘lovlaridan ozod etish va mulk huquqlarini himoya qilish kafolatlarini o‘z ichiga olgan turli xil preferensiyalarni taqdim etmoqda.

Bundan tashqari, biznes uchun xavflarni kamaytirish maqsadida adolatli va shaffof nizolarni hal etish tizimini ta’minlovchi huquqiy tizimni takomillashtirish ustida ish olib borilmoqda. Bu borada investitsiyalar (shu jumladan muqobil investitsiyalar) va erkin iqtisodiy zonalar to‘g‘risida qonun loyihalari ishlab chiqilmoqda.

Va nihoyat, investitsiya loyihalarining muvaffaqiyatli misollarini ta’kidlash joiz.
Bugungi kunda O‘zbekistonda “ACWA Power”, “Masdar”, “Linde”, “DataVolt”, “Shanghai Renewable Energy”, “Total Energy” kabi yirik xalqaro kompaniyalar faoliyat yuritmoqda va o‘z ish faoliyatini kengaytirishda davom etmoqda. Bu esa mamlakatning investitsiyaviy jozibadorligi ortib borayotganidan dalolat beradi.

O‘zbekiston o‘zining strategik joylashuvi, boy tabiiy resurslari, amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlari, rivojlangan infratuzilmasi, malakali inson kapitali va davlat tomonidan ko‘rsatilayotgan qo‘llab-quvvatlovi bilan investorlarni jalb qilmoqda.

Mels Ochilov,
O‘zbekiston Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi bosh mutaxassisi