Islohotlarni amalga oshirishda fuqarolik jamiyati institutlarining ishtiroki: O‘zbekiston tajribasi va yutuqlari
Xalq bilan muloqot Prezident Shavkat Mirziyoyev lavozimga kirishganidan beri ilgari surayotgan asosiy tamoyildir. Fuqarolarni qarorlar qabul qilish jarayonlariga jalb etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Shunday qilib, 2018-yilda “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi qonunning tasdiqlanishi fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalarining huquq va imkoniyatlarini kengaytirdi. Shu bilan birga, O‘zbekistonda yangi institut – davlat organlari huzuridagi Jamoatchilik kengashlari ishlab chiqildi. Davlat rahbarining tegishli farmoni bilan ixtiyoriy asosda faoliyat yurituvchi doimiy faoliyat yurituvchi maslahat organlarini ochish nazarda tutilgan. 2022 yilga kelib respublikaning 70 dan ortiq davlat idoralari va muassasalari qoshida kengashlar faoliyat yurita boshladi.
Nodavlat notijorat tashkilotlari davlat organlari faoliyatining ochiqligi va samaradorligini ta’minlashga o‘z hissasini qo‘shmoqda, ularning har tomonlama to‘laqonli faoliyat yuritishi uchun O‘zbekistonda tegishli shart-sharoitlar yaratilgan va qonunchilik bazasi shakllantirilgan. Xususan, fuqarolik jamiyati sohasida 200 dan ortiq me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilindi, nodavlat notijorat tashkilotlarini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun yig‘im kamaytirildi, soliqlar va boshqa to‘lovlar bekor qilindi. Mamlakatimizning har bir hududida nodavlat notijorat tashkilotlari uylari mavjud bo‘lib, ularda fuqarolik jamiyati institutlari bepul joylashtiriladi. Natijada so‘nggi olti yilda adliya organlarida ro‘yxatdan o‘tgan yangi NNTlar soni uch mingdan ziyodni tashkil etdi.
Mamlakat siyosiy qiyofasining o‘zgarishi bilan fuqarolik jamiyatidagi ritorika ham sezilarli darajada o‘zgardi. Nodavlat notijorat tashkilotlari salohiyatidan tobora faol foydalanilmoqda, ularni qo‘llab-quvvatlash haqidagi bayonotlar yuqori darajada tez-tez aytilmoqda. Buning sababi shundaki, davlat va jamiyatni demokratlashtirish, fikrlar plyuralizmi va turli nuqtai nazarlarni hisobga olish (hatto har doim ham rasmiy pozitsiyaga to‘g‘ri kelmasa ham) taraqqiyot omili bo‘lib xizmat qilmoqda. Zero, fuqarolik jamiyati institutlari fuqarolarning turli toifalari manfaatlarini ifodalaydi, muhim qarorlar qabul qilish jarayonlarining inklyuzivligini ta’minlaydi. Nodavlat notijorat tashkilotlari jamoatchilik nazorati subyekti sifatida davlat sektorida shaffoflikni oshirish uchun nazorat va muvozanat tizimini ta’minlaydi. Fuqarolik jamiyati dolzarb muammolarni, shu jumladan mintaqaviy darajada hamda hududlarning oʻziga xosligi va mahalliy aholi salohiyatini hisobga olgan holda hal etish uchun innovatsion gʻoyalar va amaliyotlarni taklif qilishi mumkin va kerak.